دوشنبه سیاه؛ سیاه‌چاله بلندپروازی‌های سرمایه‌گذاری!

عاطفه همایونی | شهرآرانیوز؛ توضیح تأثیرات هیجانی ناشی از افت شدید بازار سهام در دهه ۱۹۸۰ برای شنوندگان امروزی بسیار دشوار است. زیرا مهم‌ترین شاخص‌های ارزش این بازار در سال‌های اخیر رشد بسیاری داشته‌اند. به عنوان مثال، در بدترین روز سهام سال ۱۹۲۹ شاخص میانگین صنعتی داوجونز (DJIA) (شاخص اقتصادی بازار بورس اوراق بهادار در ایالات متحده آمریکا که وال‌استریت‌ژورنال آن را منتشر و به‌روزرسانی می‌کند) ۳۸ واحد کاهش داشت. این ریزش در بازار سهام امروزی یک تغییر بسیار ناچیز است، اما در آن زمان که سهام داوجونز فقط با ۳۰۰ واحد عرضه می‌شد، افت ۳۸ واحدی کاهش بی‌سابقه ۱۲.۸ درصدی را نشان می‌دهد. این رکورد تا زمان «دوشنبه‌سیاه» در سال ۱۹۸۷ پابرجا ماند.

 

در آن دوشنبه پاییزی سال ۱۹۸۷ به نظر می‌رسید که کل سیستم مالی آمریکا در حال ازهم‌پاشیدن است. تا روز بعد همه مطمئن بودند که این امر اتفاق افتاده است. بازار‌های جهانی سکندری خوردند و تجارت رایانه‌ای که با مدل‌های ریاضی انجام می‌شد، از سرعت انسان‌ها پیشی گرفت. مشتقاتی که به‌سختی می‌شد درک کرد، هزینه‌های گزافی را به وجود آوردند و ارتباطات پنهانی میان بانک‌ها، بیمه‌ها، سرمایه‌گذاران بزرگ و شرکت‌های کارگزاری وال‌استریت را نمایان کردند.

 

در یک روز میانگین صنعتی داوجونز، مهم‌ترین شاخص جهانی بازار سهام، ۲۲.۶ درصد کاهش داشت؛ بزرگ‌ترین افت یک‌روزه در کل تاریخ وال‌استریت. این اتفاق برای انسان‌های سال ۱۹۸۷ باورکردنی نبود. آن‌ها وقتی به گذشته خود نگاه می‌کردند، چیزی شبیه به دوشنبه‌سیاه نمی‌یافتند. هیچ دورانی در تاریخ بدتر از آن دوشنبه نبود؛ نه دوران رکود بزرگ، نه زمانی که آمریکا درگیر جنگ‌جهانی شد و نه حتی ترور رئیس‌جمهور.
تا سال ۱۹۸۷ یک روز بسیار بد در بازار سهام به معنی افت ۴ یا ۵ درصدی بود و یک روز وحشتناک به معنی افت ۱۰ یا ۱۱ درصد، اما در دوشنبه‌سیاه، سقوط بازار چنان سریع اتفاق افتاد که گویی کل سیستم مالی آمریکا، هواپیمایی در حال سقوط بود. سیل فروش در مدت کوتاهی بازار مهم شیکاگو را متوقف کرد و در عرض چنددقیقه بورس اوراق بهادار در نیویورک به‌طور رسمی تعطیل شد. هنگ‌کنگ بازار خود را یک هفته تعطیل کرد. توکیو و لندن، مراکز مالی تقریبا هم‌تراز با نیویورک، صدمه دیدند. پس‌لرزه‌ها تا روزها، هفته‌ها و ماه‌ها بعد ادامه داشت. ۲ سال طول کشید تا بازار به روز‌های اوج خود در سال ۱۹۸۷ بازگردد.

 

دوشنبه‌سیاه محصول تغییرات اساسی در بازار سهام یک دهه گذشته خود بود که به‌خوبی درک نشده بود. وال‌استریت به مکانی تبدیل شده بود که فقط به‌دنبال گسترده‌ترشدن سرمایه‌گذاری‌ها برای سود بیشتر بود و نهاد‌های نظارتی دولت در واشنگتن با دنیای جدیدی روبه‌رو شده بودند. شکست یکی از تنظیم‌کننده‌های بازار می‌توانست مانند طاعون با باد منتقل شود و کسانی را که زیر نظارت تنظیم‌کننده‌های دیگر بودند، آلوده کند. سرانجام در دوشنبه‌سیاه این اتفاق افتاد و بر اساس ارز مشترک دلار آمریکا ۸ بازار جهانی دچار افت ۲۰ تا ۲۹درصد، ۳ مورد دچار افت ۳۰ تا ۳۹درصد (مالزی، مکزیک و نیوزیلند) و ۳ مورد دچار افت بیش از ۴۰درصد (هنگ‌کنگ، استرالیا و سنگاپور) شدند. کل ارزش مبلغ ازدست‌رفته در جهان حدود ۱٫۷تریلیون دلار آمریکا برآورد شد.
در عکس‌های دوشنبه‌سیاه آشکارا می‌توان دید که معامله‌گران به ستوه آمده‌اند و دلالان با نگرانی به تلویزیون خیره شده‌اند. حس ناتوانی و ترس از آینده اقتصادی در تک‌تک چهره‌ها موج می‌زند.

دوشنبه‌سیاه، وال‌استریت، ۱۹۸۷.

 

یک روز پس از دوشنبه‌سیاه؛ معامله‌گری که به تابلو بورس اوراق بهادار نیویورک چشم دوخته است.

 

بورس اوراق بهادار نیویورک در روز دوشنبه‌سیاه.

 

یک معامله‌گر بورس اوراق بهادار تورنتو در پایان روز دوشنبه‌سیاه.

 

با پایان‌یافتن معاملات در بورس اوراق بهادار تورنتو، کاغذ‌های معاملات در هوا به پرواز درآمده‌اند.

 

 

وال‌استریت، ۱۹۸۷.